TEFSÎR HÂKKlNDA MÂLÛMÂT

TEFSÎR HÂKKlNDA MÂLÛMÂT 


Tefsîr, lügaRtibârlyle; keşf, beyin VeUMr mânâlarına gelir.


Tefsîr ilmi ise: “Murid-ı llâhlyyeye delâleti Itlbârlyle, Kur’in-ı Kertm’den İnsanın tüketince bahseden İlimdir.”


Başka bir ifâdeyle tefsîr, Kur’ân-ı Kerîm'deki kelimelerin mânâlarını âyetlerin hükümlerini, muhkem ve müteşâbih olanlarını, nâsih ve mensûh olanlarını, kıssalarını ve nü-zûllerindeki sebeplerini, kendilerine açıkça delâlet eden lafızlar ve ta’birler ile îzâh etmektir.


Tefsîr ilminin mevzûu: Hz. Allah’ın kelâmı olan Kur’ân-ı Kerîm’in mukaddes âyetleridir.


Gâyesi ise; İnsanların dînî ihtiyaçlarını kolaylaştırmak ile ebedî saâdetlerini te’mîn etmektir.


Umûmî mânâda tefsîr iki kısma ayrılır: “Tefsîr bi’r-Ri-vâye (Rivâyet tefsîri) ve tefsîr bi’d-dirâye (dirâyet tefsîri)”


Rivayet tefsîri; seleften nakledilen eserlere dayanan tefsirlerdir ki; bâzı âyetleri beyân ve tafsîl etmek için, yine Kur’ân-ı Kerîm’deki diğer âyet-i celîleler ile, peygamberimizin ve sahâbe-i kirâmın mübârek sözleriyle açıklanmasıdır.


Dirâyet tefsiri İse; sâdece rivâyetlere değil, lügat, sarf, nahiv, iştikâk, meânî gibi ilimlere de dayanılarak yazılan tefsirlerdir.


Hz. Ali (r.a.) buyuruyorlar ki: “Benden dilediğinizi sorunuz, vallâhi bana her ne sorarsanız size haber veririm. Bana Kltâbullah’tan suâl ediniz, hiçbir âyet yoktur kİ ben onun gecede mİ, gündüzde mİ, kırda mı, tepede mİ nâzll olmuş olduğunu bilmeyeyim".


Bu sözlerden de anlaşıldığı üzere, Sahâbe-i Kirâm’ın ilmi, tefsîr ilminde zikredilen bütün husûsları ihâta etmişti. Bu sebeple onlar zamanında böyle bir ilmin, kâideler hâlinde zikredilip, tedvîn edilmesine, yazılmasına ihtiyaç yoktu.


Daha sonra Arapça’yı bilmeyen muhtelif kavimlerin, İslâm dînine girmesiyle Kur’ân lisânının muhâfazası için bir takım usûllerin konulmasına ihtiyaç duyulmuş ve böylelikle dirâyet tefsirleri ortaya çıkmıştır.


Günümüzde her iki yolla da yazılmış tefsir kitapları mev-cuttur. (Ömer Nasûhî Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi 1)