Endülüs’te doğup, tahsilini yine Endülüs’te yapan Zehrâvi, Emevî halifelerinden Üçüncü Abdurrrahman ve İkinci Hakem'in hususî tabipliklerine kadar yükselmiştir. Tıbbın bütün dallarında bilhassa Cerrahlık dalında meşhur olmuştur. Onun “et-Tasrîf li men Aceze ani’t-Tefrf ’ isimli Arapça tıp ansiklopedisinin otuzuncu bölümü cerrahlıkla ilgili olup, burada bizzat kendisinin îcâdı 200 civarında cerrah âletlerinin resimlerini çizmiştir. Bu eser, Zehrâvî*den sonra gelen tabiplere, bilhassa cerrahlara yegâne kaynak olmuştur. Zehrâvî’nin gerçekleştirdiği ameliyatlardan bâzıları şunlardır:
- Mesâne taşları ameliyatı,
- Mesâne taşlarının ameliyatsız parçalanıp düşürülmesi,
- Ameliyattan önce, kesilecek bölgenin işaretlenmesi, temizlenmesi, kesme şekilleri, parça alma işlemleri;
- Damar genişlemelerinin cerrâhî tedavisi. Büyük damarları birbirine bağlama ameliyatı,
- Kol ve bacak kangrenlerinde dirsek mafsalı veya bacak mafsalı üzerinden kesilmesi ameliyatı,
-Ameliyatlarda kullanılan dikiş çeşitleri ve kullanılan iplik çeşitleri,
- Kınk-çıkıklara yapılan sargılar, sargının nasıl yapılacağı, kırık ve çıkıklann nasıl yerine getirileceği, sargılarda pencere konulması,
- Kan aldırmak, deriden veyâ damardan nasıl kan alınacağı, kan alma âletleri, neşterler vs. gibi.
Zehrâvî, bu kıymetli çalışmalarıyla cerrahlığı bir ihtisas dalı hâline getirmiştir. Et-Tasrîf li men Aceze ani’t-Telîf adlı ansiklopedisi kısmen veyâ tamâmen Avrupa dillerine tercüme edildiği gibi, cerrahlıkla ilgili otuzuncu kısım, Fâtih Sultan Mehmed devri cerrahlarından Amasyah Şerâfeddîn Sabuncuoğlu tarafından Türkçeye tercüme edilerek sultana takdim edilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder