OSMANLI TARİHİ 203 II. BAYEZİD (Osmanlı Komuta Kademesinde Nifak)

 

OSMANLI TARİHİ 203 II. BAYEZİD (Osmanlı Komuta Kademesinde Nifak)

Atabeg Emir Özbek komutasındaki Memlük ordusu Osmanlıları Adana yolunda karşıladı. Osmanlı ordusunda ise gizli bir tehlike baş göstermişti. Yaşça olduğu kadar şan ve şöhret bakımından da önde gelen Hızır Bey oğlu Mehmed Paşa, Hersekzade'nin hizmetine verilmesini hazmedememişti. Karagöz Paşa ile anlaşarak savaş meydanında gayret ve atılganlık göstermeyip çekilmeyi böylece Hersekzade'yi gözden düşürmeyi planladılar. "Bu dar ve sıkıntılı zamanda gayreti biz gösterelim sevgi ve lütuflar yine Hersekzade'ye gitsin daha da yükselsin ve değerlen - sin. Oysa bizim çektiğimiz tuzsuz yemek gibi beğenilmez ve can siperliğimiz hesap edilmez. Bu da akıllı adamın işi, harcı değildir. Başkası için boş yere emek çeke ve eller biçecek tohum eke" sözleri ile niyetlerini ortaya koydular. Hersekzade Ahmed Paşa Anadolu askeri ile Memlük alayları üzerine atıldığında Karagöz Paşa ile Hızır Beyoğlu uzaktan tema - şa etmekle yetindiler. Ne ellerini kılıca vurdular ne de savaş alanı ortasında durdular. Ahmed Paşa bu durumda gayretini son hadde çıkarıp büyük bir dilaverlikle vuruşmaya kılıcıyla ateş salıp tokuşmaya başladı. Başbuğlarının çarpışmasını gören Anadolu dilaverleri de kılıçlarından akan kanlarla meydanı lalezara çevirdiler. Ancak kalabalık Memlük güçleri karşısında bir bir düşmeye başladılar. Karaman sipahilerinin de meydandan çekilmesi üzerine bozgun umumileşti. Elinde güç ve parmaklarında iş kalmayıncaya kadar vuruşan Hersekzade sonunda Memlüklere esir düştü. Memlük müelliflerinden İbn İyas, Adana Savaşı'nda kırk bin Osmanlı askerinin öldürüldüğünü başta Hersekzade olmak üzere birçok Osmanlı ricalinin esir alındığını, pek çok mal, deve, at, silah, börk ve kumaşın yağma edilip yaklaşık yüz yirmi Osmanlı sancağının ele geçirildiğini ve bir hayli Osmanlı askerinin de başları kesildiğini zikretmektedir. II. Bayezid Han 47 Memlük müellifinin Osmanlı kaybını kırk bin olarak göstermesi oldukça abartılıdır. Zira Osmanlıların büyük kısmı savaşa dahi girişmemiştir. Ancak çok şiddetli geçen vuruşmada iki tarafın kaybının da yüksek olduğu anlaşılmaktadır. 37 Memlükler Osmanlı esirlerine de oldukça acımasız davranmışlardır. Adana Hisarı'ndan amanla çıkarılan bin beş yüz Osmanlı askeri de dahil olduğu halde esirlerden kimi Haleb'e, kimi Şam'a, kimi de Kahire'ye götürülmüş ve bu şehirlerde boyunlarına kafir haçı takılarak çeşitli hakaretlerle dolaştırılmışlardır. Yürüyemeyip yolda kalanları ise, boynun vurup şehit etmişlerdir. 38 1486 Kasım'ında merasimle Kahire'ye giren Atabeg Emir Özbek, zincirlerle bağlı Osmanlı askerini halka teşhir ettikten sonra yanında Hersekzade Ahmed Paşa olduğu halde sultanın huzuruna çıkmıştır. Boynunda zincir olan Ahmed Paşa'yı hakaretle karşılayıp yer öpdürdüler. Sonra sultan Kayıtbayla Hersekoğlu arasında şu konuşma geçti: Kayıtbay: Baban Hersek ne kişiydi? Hersekzade: Bir kafir vilayetinin padişahı idi. Kayıtbay: Ya seni bu Osmanoğlu nasıl elde etti? Hersekzade: Memleketimizi kılıçla aldı. Beni esir etti. Kayıtbay: Sen kul kişi ve ben kul kişi. Niçin geldin benim iklimime? Hersekzade: Sultan bir kulunu bir işe gönderse kul varmazam diyebilir mi? Efendim gönderdi ve geldim. Kayıtbay: Doğru ... Ya sen anın kızını nasıl aldın? Hersekzade: Kulluk etdim. Efendimdir, himmet etti, aldım. Kayıtbay: Ya bizim Osmanoğlu'na galip gelmemize ne dersin? Hersekzade: Padişah padişahı yenmek acep olmaz. Sonunda iş yine dostluğa varacak. Kendisi de Sultan Bayezid'le gerginliği gidermek ve anlaşma yapmak emelinde olan Kayıtbay bu cevap üzerine Hersekzade'yi arabuluculuk yapmak üzere görevlendirdi. Pek çok Osmanlı esirini 48 Kayı III: Haremeyn Hizmetinde serbest bıraktı. At, kumaş, altın ve daha nice hediyelerle ve yanına kattığı kendi elçilik heyetiyle bir ay kadar sonra Hersekzade'yi barış yapmak ümidiyle İstanbul'a gönderdi. 39 Diğer taraftan Adana yenilgisi ve ordudaki ikilik Bayezid Han'ı çok üzmüştü. Derhal ordu içinde birtakım ıslahatlara girişti. Yeniçerilerin sayısı arttırıldı. Bunlar ve diğer askeri birlikler daha müessir silahlarla donatıldı. Donanmaya yeni gemiler katıldı. Donanmanın kara kuvvetlerine daha süratle yardım edebilmesi için tedbirler alındı. Bu arada öncelikle Memlüklerin galibiyetinde büyük rol oynayan Varsak ve Turgutoğullarının te'dib edilmesi gerekiyordu. Bu itibarla Sadrazam D avud Paşa komutasında büyük bir Osmanlı ordusu bölgeye sevk edildi. Davud Paşa maiyetinde dört bin yeniçeri on bin azab, Rumeli ve Anadolu askeri, top arabaları ve tüfeklerle 1487 senesi baharında harekete geçti. Rumeli Beylerbeyi Hadım Ali Paşa da Gelibolu'dan gemilerle Anadolu'ya geçerek orduya iltihak etmişti. Osmanlı ordusu Taşili'ne varıp Turgutoğlu'nu ihraç ve Varsak'ın hakkından gelmek üzere üç koldan harekete geçti. Davud Paşa kapıkulu askeriyle Bulgar Dağı'ndan, Rumeli Beylerbeyi Hadım Ali Paşa askeriyle Tarsus'tan ve Anadolu Beylerbeyi Sinan Bey ise kuvvetleriyle Ulaş yurdu tarafından yürüyerek her taraftan Varsak ilini kuşattılar. Bu durum üzerine Bugaoğlu, Akbaşoğlu, Elvanoğlu, Sümekoğlu, İğdiroğlu, Evrenoğlu, Oğuz Bey gibi Varsak boy beyleri gelerek Davud Paşaya iltica ettiler. Ardından Turgut iline yürüyen Davud Paşa, Dulkadırlı Alaüddüvle Bey'in şefaatine rağmen Turgutoğlu Mahmud Bey'i bölgeden sürdü. Bu arada Hadım Ali Paşa da Karataş'ın içini baştan başa dolanıp, Akdeniz kenarına inmiş, sonra tekrar Bulgar Dağı'na çıkıp Davud Paşa ile birleşmişti. Memlük ordusunun görünmemesi üzerine Davud Paşa geri dönerek Akşehir yanındaki İstabl Çayırı'nda askere kışlaklarına dağılma izni verdi.