BAYRAM VE BAYRAM NAMAZLARI

209- Bayram, bir neş'e ve sevinç günü demektir. Arabçası "Îyd"dir. Çoğulu "A'yad" gelir. Bayram tebriklerine "Ta'yîd", bayramlaşmaya da "Muayede" denir.

 Peygamber Efendimiz Medine-i münevvereyi şereflendirince, ora halkının senede iki defa bayram yaparak eğlendiklerini öğrenince, onlara şöyle buyurmuş: "Yüce Allah o iki bayram günlerine karşılık onlardan daha hayırlı iki bayram günlerini size ihsan etmiştir." O günlerin Ramazan ve Kurban Bayramı günleri olduğunu müjdelemiştir.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyurur:

“Ramazan ve Kurban Bayramı gecesini sevâbını Allah’tan umarrak ihya edenin kalbi, kalblerin öldüğü günde ölmez.” (İbn Mâce, Sıyam, 68)

Hz. Âişe radıyallahu anh anlatıyor:

“Yanımda ensarın cariyelerinden iki küçük kız Buâs gününe dair (ensarı öven ve düşmanlarını yeren sözlerden oluşan) şarkılar söylüyorlardı. Bu iki küçük kız şarkıcı da değillerdi. Bu esnada Ebûbekir yanıma girdi ve ‘Resûlullah’ın evinde şeytan işi çalgılar ha!’ dedi. Bu olay bayram günü yaşanmıştı. Resûlullah bunun üzerine, ‘Ebûbekir! Her toplumun bir bayramı vardır, bu da bizim bayramımızdır.’ buyurdu.” (Müslim, Îdeyn, 16; B952 Buhârî, Îdeyn, 3)

Enes bin Mâlik radıyallahu anh anlatıyor:

“Hz. Peygamber Medine’ye geldiğinde halkın eğlence ile geçirdiği iki gün vardı. Hz. Peygamber: ‘Bu iki gün(ün özelliği) nedir?’ diye sordu. ‘Câhiliye döneminde o günlerde eğlenirdik.’ dediler. Bunun üzerine Resûlullah şöyle buyurdu: ‘Şüphesiz Allah sizin için o günleri onlardan daha hayırlı olan Kurban ve Fıtır (Ramazan) bayramlarıyla değiştirdi.’” (Ebû Dâvûd, Salât, 239)

Berâ bin Âzib radıyallahu anh anlatıyor:

“Hz. Peygamber’in hutbe verirken şöyle buyurduğunu işittim: ‘Bugün ilk işimiz, (bayram) namazı kılmak, sonra dönüp kurban kesmektir. Böyle yapanlar, sünnetimize uygun davranmış olur.’” (Buhârî, Îdeyn, 3)

İbn Ezher’in azatlı kölesi Ebû Ubeyd (radıyallahu anh) anlatıyor:

“Ömer b. Hattâb ile birlikte bir bayram geçirdim. Ömer geldi, namazı kıldırdı. Sonra cemaate dönerek bir konuşma yaptı ve şöyle dedi: ‘Resûlullah şu iki günde oruç tutmanızı yasakladı: Biri, Ramazan orucunuzu bitirip de bayram ettiğiniz gün, diğeri de kurbanlarınızı kesip etini yediğiniz gündür.’” (Müslim, Sıyâm, 138; Buhârî, Savm, 66)

Ebû Hüreyre’den radıyallahu anh rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Ramazan, oruca başladığınız gün; Ramazan Bayramı, orucu bitirdiğiniz gün; Kurban Bayramı da kurban kestiğiniz gündür.” (Tirmizî, Savm, 11)

Bunlara Arabçada "Îyd-i Fıtır ve Îyd-i Adha" denir.
 Bu günlere "İyd" denilmesi, bunların birer neş'e ve sevinç günü olmaları, hayra yorumlanmaları veya Allah'ın bu günlerde pek çok ihsanlarda bulunması bakımındandır.
Ramazan Bayramı üç gün, Kurban Bayramı da dört gündür.

 210-
SORU  :  Kendilerine cuma namazı farz olanlara, cuma namazının vücub ve eda şartları içinde, Ramazan ve Kurban Bayramı namazları nedir ?
CEVAP : Vacibdir.
SORU  : Bayram namazlarında hutbeler vacib midir ?
CEVAP : Hayır
SORU  : Bu namazlardan sonra hutbe okunması nedir ?
CEVAP : Sünnettir.
  
 211-
SORU  :  Bayram namazlarının ilk vakti ne  zamanıdır ?
CEVAP : İşrak zamanıdır
SORU  : Güneşin görünüşüne nazaran ufuktan bir veya iki mızrak boyu (Orta boylu bir mızrak, on iki karış uzunluğundadır.) kadar yükselip kerahet vaktinin çıktığı an nedir ?
CEVAP :İşrak 
SORU  : Bu andan itibaren istiva veya zeval vaktine kadar kılınması caiz midir ?
CEVAP : Evet
   (Mekruh vakitler bahsine bakılsın!.)

 212-
SORU  :  Bayram namazları kaç rekattır.
CEVAP : İkişer rekattır. Cemaatle aşikare olarak kılınırlar.
SORU  : Ezan ve ikamet yapılır mı ?
CEVAP : Hayır
 İmam iki rekat Ramazan veya Kurban bayramı namazına niyet eder cemaat böyle iki rekat bayram namazı kılmak için imama uymaya niyet eder "Allahü Ekber" diye iftitah tekbiri alınır, eller bağlanır. Hep birlikte gizlice "Sübhaneke" okunur. Sonra imam yüksek sesle, cemaat da gizlice "Allahü Ekber" diye üç tekbir alırlar.Tekbirlerde eller yukarıya kaldırılıp ondan sonra yanlara salıverilir, her tekbir arasında üç tesbih mikdarı durulur. Üçüncü tekbirden sonra eller bağlanır, imam gizlice "EuzüBesmele" çektikten sonra, aşikare olarak Fatiha suresi ile bir mikdar daha Kur'an-ı Kerimden okur. Aşikare "Allahü ekber" diyerek bilindiği gibi rüku ve secdelere gider.
Cemaat da gizlice tekbir alarak imama uyar. Sonra yine tekbir alınarak ikinci rekata kalkılır. İmam gizlice "Besmele"den sonra yine aşikare olarak Fatiha suresi ile bir mikdar  daha Kur'an okur. Tekrar üç defa eller kaldırılarak birinci rekatta olduğu gibi üç tekbir alınır. Ondan sonra imam yine aşikare, cemaat ise gizlice "Allahü Ekber" diye rükua ve secdelere varırlar. Sonra oturulup gizlice "Tahiyyat, Salli-Barik ve Rabbena atina" duaları hep birlikte okunur ve iki tarafa selam verilerek namaz tamamlanır.
 Bu halde bayram namazlarının her rekatında üç fazla tekbir bulunmuş olur ki bunlar da vacibdir.
 (Hanbelî mezhebine göre birinci rekatta altı, ikinci rekatta beş tekbir alınır ve her iki rekatta da tekbirler kıraattan önce yapılır, İmam Malik ile İmam Şafiî'ye göre, birinci rekatta yedi, ikinci rekatta beş tekbir alınır ve tekbirler her iki rekatta da kıraattan önce alınır.

 213-
 İmam bayram namazını kıldırdıktan sonra hutbe okumak için minbere çıkar.Cuma'da olduğu gibi iki hutbe okur. Ancak bu bayram hutbelerine tekbir ile başlanır.
Cemaat da bu tekbirlere hafifçe katılır. Hatib, Ramazan Bayramı hutbesinde cemaata Fıtır Sadakası üzerinde, Kurban Bayramı Hutbesinde Kurban ve Teşrîk tekbirleri konusunda bilgi verir.
 Cuma hutbelerinde sünnet olan şeyler, bayram hutbelerinde de sünnettir. Mekruh olanlar da aynen mekruhtur.
SORU  : Bayram hutbelerinin namazdan önce okunmaları nedir ?
CEVAP : Caiz olmakla beraber mekruh sayılmıştır.

 214-
SORU  :  İmam birinci rekatta bayram tekbirlerini unutup da Fatihanın bir kısmını veya tamamını okuduktan sonra hatırlarsa ne yapar ?
CEVAP : Tekbirleri alır. Fatiha'yı yeniden okur 
SORU : Fatiha'dan sonra bir mikdar Kur'an okuduktan sonra hatırlarsa ne yapar 
CEVAP :  Tekbirleri alır
SORU : Kıraati iade eder mi ?
CEVAP : Hayır  

215-
SORU  : Bayram namazlarında, birinci rekatın rüküuna varmış olan bir imama yetişen kimse, bu rükua kavuşacağını tahmin ediyorsa ne yapar ?
CEVAP : Hem iftitah tekbirini, hem de Bayram tekbirlerini ayakta alarak ondan sonra rüküa varır
SORU  :   Rüküu kaçıracağından korkuyorsa ne yapar ?
CEVAP : İftitah tekbirinden sonra hemen rükua varır ve Bayram tekbirlerini rüküda alır.
SORU  :  Bu tekbirleri alırken ellerini kaldırır mı ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Tekbirleri tamamlayamasa dahi, imam kıyama kalkınca ne yapar ? 
CEVAP : O da  imamla kalkar, imamın alacağı tekbirlerde imama uyar.
SORU  : İmam sünnete uygun olan tekbirlerin dışına çıkmadıkça, imama tekbirlerde ne yapılır ?
CEVAP : Uyulur
SORU  : İmam  sünnet dışında az veya çok almış olduğu tekbirlerde ona uyulur mu ?
CEVAP : Hayır

 216-
SORU  : Bayram namazının ikinci rekatına yetişen kimse, imam selam verdikten sonra birinci rekatı kaza etmeye kalkınca ne yapar 
CEVAP : Önce Besmele ile Fatiha süresini ve ilave edeceği bir sureyi okur. Sonra gizlice tekbirleri alarak namazı tamamlar.
SORU  : Bu şekilde mesbuk olanlar, kendi mezheblerinde alacakları tekbirleri getirirler, imamın almış olduğu tekbirlerin sayısını gözetirler mi ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Bayram namazına yetişemeyen kimse, kendi başına Bayram namazı kılabilir mi ?
CEVAP : Hayır . İsterse dört rekat nafile namazı kılar. Bu, bir kuşluk namazı yerine geçer, sevabı büyük olur.
SORU  : Şafiî'lere göre Bayram namazları nedir ?
CEVAP : Müekked Sünnet'lerdir. Bir rivayete göre de, Farz-ı kifaye'dir.
İslam alametlerinden sayılır. 
Cemaatla kılınması daha faziletlidir. 
Yalnız başına da hutbesiz kılınabilir. 
Bunu misafirlerde, kadınlarda yalnız başlarına kılabilirler
Güneşin doğuşundan zeval vaktine kadar kılınabilir.
SORU  : Malikîlere göre Bayram namazı nedir ?
CEVAP : Müekked sünnettir. Bir görüşe göre de, Farz-ı kifaye'dir.
SORU  :  Hanbelî mezhebinde nedir ?
CEVAP : Farz-ı kifayedir.
SORU  : İmam ile kılmayı başaramayanın bunu ne yapması gerekir 
CEVAP : Kaza etmesi sünnettir
  
 217-
SORU  :  Kurban Bayramı namazını ilk vaktinde kılmak nedir ?
CEVAP : Müstahabdır
SORU  :Ramazan Bayramı namazını da biraz geciktirmek nedir ?
CEVAP : Müstahabdır. 
SORU  : Cenaze namazı bayram namazına denk gelirsene yapılır ?
CEVAP : Bayram namazı cenaze namazına ve cenaze namazı da Bayram hutbesine takdim edilir (önce kılınır).


 218-
SORU  :  Bayram namazları bir şehirde herkesin toplanacağı bir yerde (Namazgâhda) kılınabileceği gibi, birçok camilerde de kılınabilir mi ?
CEVAP : Evet

 219-
SORU  : Bayram günlerinde müstahab ve güzel olan şeyler nelerdir ?
CEVAP : 
-Erken kalkmak, 
-Yıkanmak, 
-Misvak kullanmak, 
-Gülyağı ve  benzeri hoş koku sürünmek, 
-Giyilmesi mubah olan elbiselerden en güzel ve temizini giymek, 
-Yüce Allah'ın nimetlerine şükür için neş'e ve sevinç göstermek,              

-Karşılaşılan mümin kardeşlere karşı güler yüz göstermek, 
-Elden geldiği kadar fazla sadaka vermek,
-Bayram gecelerini ibadetle geçirmek 

 220-
SORU  : Ramazan Bayramında, Bayram namazından önce hurma gibi tatlı bir şey yenilmesi nedir ?
CEVAP : Müstahabdır.
SORU  :  Kurban bayramında ise namaz kılınmadıkça bir şey yenilmemesi nedir 
CEVAP : Müstahabdır.
SORU  : Bu hususta kurban kesecek kimse ile kesmeyecek kimse eşit midir ?
CEVAP : Sahih olan görüşe göre evet
SORU  : Kurban kesecek kimsenin, keseceği kurban eti ile yemeğe başlaması nedir ?
CEVAP : Daha uygundur.
SORU  : Bununla beraber namazdan önce bir şey yenilmesinde de kerahet var mıdır ?
CEVAP : Hayır

 221-
SORU  :  Kurban kesecek kimse, tırnaklarını ve saçlarını kesmeyi ne yapar ? 
CEVAP : Geciktirir.Bunu yapmak mendubdur.
SORU  : Fakat bu geciktirme hoşa gitmeyecek bir durumu ortaya koyacak bir zaman olabilir mi ?
CEVAP : Hayır . Bunun en uzun müddeti kırk gündür.
SORU  :  Faziletli olan nedir ?
CEVAP : Haftada bir defa tırnakları ve bıyıkların fazla kısmını kesmek, ziyade tüyleri gidermek, yıkanmak suretiyle bedenin temizliğine bakmaktır. 
SORU  : Bunlar hiç olmazsa kaç günde bir yapılmalıdır ?
CEVAP : On beş günde bir
SORU  :  Kırk günden fazla bırakılmasında özür kabul edilir mi ?
CEVAP : Hayır

 222- 
SORU  : Bayram günü camiye nasıl gidilir ?
CEVAP : Bir vakar ve sükun ile gidilir 
SORU  :  Ramazan Bayramında namaza giderken gizlice tekbir alınması ve namazdan sonra da mümkün ise başka bir yoldan eve dönülmesi nedir ?
CEVAP : Mendubdur.

NOT :Efendimiz s.a.v. başka bir yoldan dönmelerinin sebebi başka çocuklarıda görmek onların başınıda okşamak
SORU  : Kurban Bayramında ise namaza giderken açıkça tekbir alınması ve namazdan sonra da mümkün ise başka bir yoldan eve dönülmesi nedir ?
CEVAP : Mendubdur.


 223- 
SORU  : Kurban Bayramının birinci gününe ne denir ?
CEVAP : "Yevm-i Nahir"
SORU  : Diğer üç gününe de ne denir ?
CEVAP :  "Eyyam-ı Teşrik" 
SORU  : Bu bayramdan önceki gün nedir ?
CEVAP :  "Yevm-i Arefe" Zilhiccenin dokuzuncu günüdür.
SORU  :  Ramazan Bayramında Arefe var mıdır ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Arefe gününün sabah namazından itibaren Bayramın dördüncü gününün ikindi namazına kadar yirmi üç vakit farz namazın arkasından bir defa şöyle tekbir alınır ki nasıl okunur ?
CEVAP : "Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ ilahe illallahu vallahu ekber. Allahü ekber ve lillâhilhamd."
SORU  : Bunlara ne denir ?
CEVAP : Teşrîk Tekbirleri
Memleketimizde bunun tercümesi bir zaman şöyle okunmuştu: "Tanrı uludur, Tanrı uludur. Tanrıdan başka Tanrı Yoktur. Tanrı uludur. Tanrı uludur. Hamd O'na mahsusdur."
SORU  : Tekbirlerin bu mikdar okunması kimin görüşüdür ?
CEVAP : İki imamın görüşüdür, işlem de böyle yapılmaktadır.
SORU  : İmamı Azam'a göre bu tekbirler ne zaman alınır ?
CEVAP : Arefe gününün sabahından ertesi günün ikindisine kadar olan sekiz vakit farz namazın arkasından alınır.

 224-
SORU  : Teşrîk Tekbirleri, fıkıh alimlerinin çoğuna göre nedir ?
CEVAP : Vacibdir. Sünnet diyenler de vardır,
SORU  : İki İmama göre nedir ?
CEVAP : Farz namazları kılmakla yükümlü olan herkes için bu tekbirler vacibdir.
SORU  :    Bu hususta tek başına namaz kılan, imama uyan, misafir (yolcu) ile mukim, köylü ile şehirli, erkek ile kadın nedir ?
CEVAP : Eşittir.
SORU  : İmamı Azam'a göre ise, bu tekbirlerin vacib olması için ne gerekir ?
CEVAP : Mukim olmak, hür olmak, erkek olmak ve namaz, müstahab şekilde cemaatle kılınan bir farz olmak şarttır. 
SORU  :  Buna göre, misafirlere, kölelere, kadınlara ve tek başına namaz kılan kimselere bu tekbirler vacib midir ? 
CEVAP : Hayır
SORU  : Fakat bunlar, kendilerine tekbir vacib olan cemaatle namaz kılanlara uymaları halinde ne yapmaları gerekir ? 
CEVAP : Tekbir almaları gerekir. 
SORU  : Cuma ve Bayram namazları kılınmayan köylerde bulunanlara da vacib olur mu ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Cuma günü öğle namazını kendi aralarında cemaatle kılan özürlü kimselere de vacib olur mu ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Kadınların da kendi aralarında cemaatle namaz kılmaları, müstahab şekilde olan cemaattan sayılır mı ?
CEVAP : Hayır


 225-
SORU  :  Bir senenin Teşrîk günlerinde terk edilen bir namaz, yine o senenin teşrîk  günlerinden birinde kaza edilse, sonunda Teşrîk Tekbiri alınır mı ?
CEVAP : Evet
SORU  : Başka günlerde veya başka bir senenin teşrîk günlerinde kaza edilecek olsa teşrik tekbiri alınır mı ?
CEVAP : Hayır

 226-
SORU  :  Bir namazda sehiv secdeleri ile teşrîk tekbiri ve telbiye toplanacak olsa önce ne yapılır ?
CEVAP : Önce sehiv secdeleri yapılır, sonra tekbir alınır. Ondan sonra da telbiyede bulunulur.
SORU  :  Eğer telbiye önce yapılırsa ne olur ?
CEVAP : Sehiv secdeleri ve teşrik tekbiri düşer. 
(Telbiye için hac bahsine bakılsın!)

 227-
SORU  :  Arefe günü, insanların bir yerde toplanarak Arafat'da bulunan hacıları taklid eder bir durum almaları konusunda ne denir ?
CEVAP :  Hiç bir esasa bağlı değildir. Bunu mekruh görenler de vardır.

 228- 
SORU  : Bayram günlerinde müslümanların birbirlerini tebrik etmesi, görüşüp musafaha yapması ve birbirlerine: "Gaferellahu lena ve leküm = Allah bizi ve sizi bağışlasın",
yahut: "Takabbelellahu Tealâ minna ve minküm = Yüce Allah bizden ve sizden kabul buyursun." şeklinde duada bulunması nedir ?
CEVAP : Mendubdur.