ORUCUN MAHİYETİ VE NEVİLERİ

 
1- 
SORU : Oruç nedir ?
CEVAP : “İkinci fecirden itibaren güneşin batışına kadar yemekten, içmekten ve cinsel ilişkiden nefsi menetmek” demektir.
SORU : Orucun Arapça’sı nedir ?
CEVAP : Savm ve sıyam'dır 
SORU : Ne manaya gelir
CEVAP : imsak yani nefsi men etmek manasınadır. 
SORU : Sıyam tabiri, savm'ın çoğulu olarak da kullanılmaktadır. Şer’an müftirat (orucu bozan) denilen şeylerden nefsi hakikaten veya hükmen men etmek nedir 
CEVAP : Bir imsaktır. 
SORU : Yanılarak veya unutularak bir şey yiyilip içildiği takdirde oruç bozulurmu
CEVAP : Hayır 
SORU : Neden ?
CEVAP : Hükmen imsak mevcuttur
2- İmsak'in karşılığı iftardır. Şöyle ki hiç oruç tutmamak bir iftar olduğu gibi, güneşin batmasını müteakib orucu açmak da bir iftardır. Oruç esnasında orucu bozacak bir şeyin yapılması da bir iftardır.
İftar eden kimseye “müftir” denildiği gibi, orucu bozan şeylerden her birine de “müftir” denilir. Çoğuluna da “muftirât” denir.
3- Ramazan-ı şerif ayına: “Şehr-i sıyam” (oruç ayı), Ramazan bayramına da imsaka nihayet verileceği için: “İd-i fıtr” (iftar bayramı) denilir. İd’in çoğulu: A’yâd’dır.
4- Ramazan-ı şerif orucu, Peygamberimiz (S.A.V)in hicretinden bir buçuk sene sonra Şaban-ı şerif’in onuncu günü farz kılınmıştır, bunun farziyyeti kitap ile sünnet ile icma ile sabittir. Nitekim:oruç size farz kılındı ayet-i kerimesi bunu emretmektedir.

ORUCUN NEVİLERİ
5- 
SORU  : Oruçların nevileri nelerdir ?
CEVAP :  Farz, vacip, nafile ve mekruh 
SORU  :  Farz ve vacip oruçlar hangi kısımlarına ayrılmıştır ?
CEVAP :  Muayyen ve gayri muayyen 
SORU  : Ramazan-ı şerif orucu nedir ?
CEVAP : Muayyen bir farzdır. 
SORU  : Kazaya kalan Ramazan-ı şerif oruçları ile keffaret olarak tutulacak oruçlar nedir ?
CEVAP : Gayri muayyen farzdır,
SORU  : Bunlar istenilen mübah günlerde tutulabilir mi ?
CEVAP : Evet
SORU  : Muayyen bir günde tutulması nezredilen (adanan) bir oruç nedir ?
CEVAP : Muayyen bir vaciptir. 
SORU  : Herhangi bir gün, bir hafta, bir ay gibi tutulması nezredilen bir oruç nedir ?
CEVAP : Gayri muayyen bir vaciptir. 
SORU  : Nezredilen itikaf oruçları nedir ? 
CEVAP : Muayyen vaciptir 
SORU  : Ne zamana mahsustur ?
CEVAP : itikaf zamanlarına mahsustur. Nitekim ileride izah edilecektir.

6-
SORU  : Hak Teâla’nın rızası için tutulacak nafile oruçlar da müstakil bir nevi teşkil etmektedir ki, bunlar  nedir ?
CEVAP : Sünnet, müstehap, mendup
SORU  :  “Aşura” günüyle beraber ondan bir gün evvel, bir gün sonra tutulan oruçlar ve “Eyyam-ı biyz” denilen her ayın onüçüncü, ondördüncü ve onbeşinci günü tutulan oruçlar gibi ki, bunlar nedir ?
CEVAP : Müstehaptırlar.
SORU  : “Eşhur-u hurum = haram aylar” denilen Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep aylarının Perşembe, Cuma ve Cumartesi günlerinde ve Zilhiccenin evvelinden dokuz günde tutulacak oruçlar nedir ?
CEVAP : Müstehaptır.

7-
SORU  : Ramazan-ı şerif bayramının birinci gününde ve kurban bayramının dört gününde tutulacak oruçlar nedir ?
CEVAP : Tahrimen mekruhtur. 
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü o günler ALLAH Teâla’nın kullarına birer ziyafet günüdür. Bu ziyafetten kaçınmak uygun değildir.
SORU  : Bu günlerde tutulan oruçlar yine oruç olur mu ? 
CEVAP :  Evet
SORU  :  Bozulursa kazası lazım gelir mi ?
CEVAP : Hayır
SORU  : Neden ?
CEVAP : Zira câiz görülmeyen bir şey gerekli kılınmıştır. 
SORU  : Diğer bir görüşe göre ise nedir ?
CEVAP :  Kazası gerekir.

8-
SORU  :  “Nevruz” denilen ilkbahar gününde ve “Mihrican” denilen sonbahar gününde kasden tutulan oruçlar nedir ?
CEVAP : Tenzihen mekruhtur. 
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü bu günlere tazim edilmiş gibi olur. Halbuki bunlara tazim haramdır.
SORU  : Ancak âdet üzere tutulan bir oruç, bu günlerden birine tesadüf ederse  mekruh mudur ?
CEVAP : Hayır

9-
SORU  : Yalnız cuma veya yalnız cumartesi gününde ve bilhassa muhar-remin “Aşûre günü” denilen yalnız onuncu gününde tutulan oruç nedir ?
CEVAP :   Tenzihen mekruhtur.

10- 
SORU  : Geceleyin iftar edilmeyip iki-üç gün peş peşe oruç tutulması nedir ?
CEVAP : Mekruhtur 
SORU  : Buna ne denir ?
CEVAP :  “Savm-i visal” 
SORU  : Nafilede beğenilmiş olan nedir ?
CEVAP : Bir gün oruç tutup bir gün iftar etmektir 
SORU  :  Buna ne denilir ?
CEVAP : “Savm-i Dâvud’î = Dâvud (A.S)ın orucu” 
 
 11- 
SORU  : Hacılar için zâfiyet vereceği takdirde “Terviye” (Arefe’den bir önceki gün) ve “Arefe” günlerinde oruç tutmak nedir ?
CEVAP : Mekruhtur. 
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü sonra hac fiillerini yerine getirmekten aciz kalabilirler.

12-
SORU  :  “Şek günü”nde Ramazan-ı şerif’e veya bir vacibe niyet edilerek tutulan oruç nedir ?
CEVAP : Mekruhtur.
SORU  : Şek günü nedir ?
CEVAP : Şaban-ı şerif’in otuzuncu günüdür.
SORU  :  Hatta havada bir kapalılık bulunmasa bile nedir ?
CEVAP : Mekruhtur.
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü o gün başka bir beldede hilalin görünmüş olması muhtemeldir. 
SORU  : Bu hangi görüşe  göredir ?
CEVAP : Bu, hilalin muhtelif yerlerde doğuşuna itibar olunmamasına göredir.
SORU  :  Hilalin muhtelif yerlerde doğuşunu muteber sayan ulemaya göre nasıldır ?
CEVAP : Bir günün “şek günü” sayılabilmesi için hava bulutlu bulunmalıdır, veya gecenin otuzuncu gece olduğuna dair bir alâmet bulunmamalıdır, mesela hilalin görüldüğüne dair olan şahitlik reddedilmiş olmalıdır.

13- 
Şek günü, Ramazan-ı şerif’e veya bir vacibe niyet edilerek oruç tutulsa bakılır:
SORU  : Eğer Ramazan olduğu anlaşılırsa, bu oruç ne olur ? 
CEVAP : Ramazan-ı şerif orucundan olmuş olur.
SORU  : Ramazan olmadığı anlaşılırsa ne olur ?
CEVAP : Ramazan-ı şerif orucuna niyet edilmiş olduğu takdirde bir nafile olmuş olur
SORU  :  İftar edilirse ne gerekir ?
CEVAP : Kazası lazım gelir.
SORU  : Fakat bir vacibe niyet edilmiş olduğu takdirde o vacip ne olur 
CEVAP : Sahih 
SORU  : Şâyet o günün Şaban’dan mı, yoksa Ramazan’dan mı olduğu anlaşılmazsa, bir vacip namına niyet edilmiş olan oruç, o vacip namına sahih olur mu ?
CEVAP : Hayır
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü o günün Ramazan'dan olması ihtimali vardır.

14- 
SORU  : Şek gününde tatavvua = nafileye niyet edilse, -sahih olan görüşe göre- bunda bir sakınca var mıdır ? 
CEVAP : Hayır
SORU  : Ramazân-ı şerif olduğu anlaşılırsa ne olur ?
CEVAP : Ramazan orucu tutulmuş olur.
SORU  : Şaban olduğu ortaya çıkarsa, bu oruç ne olur ?  
CEVAP : Bir nafile olmuş 
SORU  : Bu halde iftar edilse ne gerekir ?
CEVAP : Kazası lazım gelir. 
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü bunun tutulması, gerekli kılınmıştır.

15- 
SORU  : Şek gününde: “Ramazan ise oruç tutmaya, değilse iftar etmeye” niyet etmiş olan bir kimse, oruç tutmuş olur mu ? 
CEVAP : hayır
SORU  : Neden ?
CEVAP : Zira oruca niyette kesinlik lazımdır. 
SORU  : Böyle tereddütle oruca karar verilmiş olur mu ?
CEVAP : Hayır

16-
SORU  : Şek gününde ümmetin ileri gelenleri için daha faziletli olan nedir ?
CEVAP :  İnsanlara yaymaksızın oruç tutmak
SORU  : Avam (umumi halk) hakkında ise faziletli olan nedir ? 
CEVAP : Beklemek daha faziletlidir. Yani onlar ihtiyata riâyet ederek zeval (öğle) vaktine kadar orucu bozan şeylerden sakınır, bir şey yiyip içmezler, beklerler. 
SORU  : Ramazan olduğu anlaşılmayınca ne yaparlar ?
CEVAP : İftar ederler. 
SORU  : Neden ?
CEVAP : Böylece Ramazan’dan olmayan bir günü Ramazan sanmış olmasınlar.
SORU  : Bu hususta  şek gününde oruca nasıl niyet edileceğini bilen ve o günün Ramazan olduğuna kat’î sûrette inanmış bulunmayan kimselere ne denir ?
CEVAP : “havas” (ümmetin ileri gelenleri),
SORU  : Bu suretle niyet etmesini bilmeyenler ne  sayılırlar ?
CEVAP : “avam” 

17- 
SORU  : Şaban-ı şerif ayını tamamen oruçlu geçiren veya son üç gününde oruçlu bulunan kimse için de şek gününde oruç tutmak nedir 
CEVAP : Daha faziletlidir.

18- 
SORU  : Sükût orucu tutmak, yani oruç tutup bununla beraber bir ibadet inancı ile bir şey söylemeyerek sükût etmek nedir ?
CEVAP : Mekruhtur. 
SORU  : Tefekkür için veya lüzumsuz lakırdılardan kaçınmak için sükût etmekte kerâhet var mıdır ?
CEVAP : Hayır

19- 
SORU  : Bir kadın için kocasının izni olmaksızın nafile oruç tutmak nedir ?
CEVAP : Mekruhtur. 
SORU  : Kocası bu orucu bozdurabilir mi ? 
CEVAP : Evet
SORU  : Kadın bunu ne zaman kaza eder ?
CEVAP : Daha sonra kocası izin verince veya kocasından ayrı düşünce 
SORU  : Bununla beraber bir erkek, hasta veya oruçlu olur veya hac için, umre için ihrama girmiş bulunursa, hanımını nafile oruçtan men edebilir mi ?
CEVAP : Hayır
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü bu durumda hanımına cinsel ilişkide bulunması mümkün değildir.

20- 
SORU  : Ücretle hizmet eden kimse, hizmetine noksanlık verecek ise, iş verenin rızası olmadıkça, nafile oruç tutabilir mi ? 
CEVAP : Hayır
SORU  : Fakat böyle bir zarara sebebiyet vermeyince iş verenin iznine bakmaksızın oruç tutabilir mi ?
CEVAP : Evet

21- 
SORU  : Üzerinde Ramazan-ı şerif’ten kazaya kalmış oruç bulunan kimsenin nafile oruç tutması mekruh mudur ?
CEVAP : Hayır

22- 
SORU  : Oruç tutulması haram kılınan bayram günlerinde iftar edilmeksizin tam bir sene aralıksız oruç tutulması nedir ?
CEVAP : Mekruhtur.
SORU  : Buna ne denir ? 
CEVAP : “Savm-i Dehr = Yıl boyu oruç” 
SORU  : Bayram günleri iftar edildiği takdirde ise, böyle bir oruçta sakınca var mıdır ? 
CEVAP : Hayır
SORU  : Ancak sahibini zayıf düşürecek olursa, veya sahibince bir âdet mahiyetini alırsa ne olur ?
CEVAP : O zaman mekruh olur.
SORU  :  İbadet ise ne için  yapılması lazım gelir ?
CEVAP : Âdete muhalif olarak sırf Hak Teâlâ’nın rızası için

23- 
SORU  : Şevval ayında ayrı ayrı günlerde, yani haftada iki gün olmak üzere altı gün oruç tutmak nedir ?
CEVAP : Müstehaptır.
SORU  :  Bununla beraber aralıksız altı gün tutulmasında da tercih edilen görüşe göre bir sakınca var mıdır ?
CEVAP : Hayır
SORU  :  Bazı alimlere göre ise, böyle aralıksız tutulması nedir ?
CEVAP : Mekruhtur.

24- 
SORU  : Şek gününde ihtiyaten bir şey yemeden bekleyen bir kimse unutarak bir şey yedikten sonra, o günün Ramazan-ı şerif olduğu anlaşılmakla oruca niyet etse, bu kafi olur mu ?
CEVAP : Hayır
SORU  : Ne yapması  lazım gelir ?
CEVAP : O günü kaza etmesi
SORU  : Şu kadar var ki, o gün akşama kadar ne icap eder ?
CEVAP :  Bir şey yiyip içmemesi gerekir ?
SORU  : Diğer bir görüşe göre, bu halde niyet ederek tutacağı oruç yeterli olur mu ?
CEVAP : Evet
SORU  : Neden ?
CEVAP : Çünkü niyetten evvel vuku bulan nisyan = unutma niyetten sonraki nisyan gibidir.